Moral (1982)

Directed by Marilou Diaz-Abaya

Bakit moral ang pamagat ng pelikula?

                Ao nga ba ang moral? Ito ay tumutukoy sa mabuti at masamang kilos o galaw ng tao. Konsepto ng tama o mali. Pero ito ay tumutukoy sa sariling paniniwala ng tao. May mga tao kasing mali ang tingin sa ibang bagay na tama naman ang dating para sa kanyang sarili, ginagawa nya yun dahil wala syang nakikitang mali o masama sa kanyang ginagawa.

Ang isang kilos ay mabuti kung ito ay nakakapagbigay ng ligaya sa iyo o sa ibang tao at kapag masama naman kung ito ay nagbibigay ng dusa sa iyo o sa kapwa.

Ang kultura ang batayan sa paghubog sa pagpapahalaga ng tao. Subalit iba-iba ang kultura ng mga tao kung kayat nagkakaiba ang kanilang halaga at paniniwala. Ang mga karakter sa pelikula ay hindi nalulukuban ng konsensya, parang kahit mali yung ginawagawa nila ay okay lang. Dahil sa buhay na kinalakihan o kultura nila that’s normal.

Si Joey, na isang babaeng hindi takot makipagtalik sa kung sino-sinong mga lalaki, kung kanikanino na sya sumama. Sa ibang tao kahihiyan yun, mali ang kanyang mga gawa.

“Babae ka raw na walang aray” - Meaning sawsawan ng bayan. Isang nakakahiyang label para sa isang babaeng nakapag-aral. Pero kahit masama ang tingin ng iba sa kanya ay okay lamang sa kanya, dahil hindi nya nakikitang masama yun. And besides sa ganoong uri ng environment din naman sya namulat. Kasi yung mother nya sa ganoong system rin nabuhay.

Mahilig syang mang omit ng kung anong kanyang nagugustuhan, like ashtray, yung sa shop. Kasi may pagkukulang syang nararamdaman, kaya nangunguha sya ng mga gusto nya, dahil broken family sila. Tapos gusto nya rin makuha ang mga lalaking gusto nya.

Si Kathy, the desperate one. Gusto nyang maging isang sikat at magaling na singer. Kahit pumatol pa sya sa tomboy, kahit kumapit pa sya sa matandang si Suarez. Humingi sya ng tulong, nagpagamit sya para lang sa kasikatan at karunungang kanyang inaasam. Para sa kanya okay lang yun, gamitin man sya para sa panandaliang aliw may kapalit naman syang makukuha, basta ang importante sa kanya  sumikat sya at gumaling sa pagkanta.

               Si Sylvia, ang pakikipagrelasyon nya sa lalaking may iba na, at ang mas malala pa doon ang karelasyon ng kanyang dating asawa ay isa ring lalaki. Kahit na alam nya na ang sitwasyon pinili parin nya na sundin ang kanyang puso. Dahil sa pagmamahal, kaya nya nagawa yon dahil kagsutuhan nya ang makisalo.  

                Tapos hinuhubog nya ang kanyang anak sa kung paano sya lumaki, hinuhubog sa kulturang mayroon sya. Sinasama sa mga inuman, at pati sa lakad ng barkada.

Si Marites, nagpakasal ng buntis na. Makasalan yun para sa mata ng simbahan. Ang kultura ng mga Pilipino kapag buntis ka na nang ikasal nakakahiya. Wala na ang pagkabirhen ng mga kababaihan. Pero dahil parin sa pag-ibig pinili nya ang mabuntis ng wala sa oras o sa tamang panahon. Mali man sa pangin ng iba, desisyon nya yon dahil para sa kanya hindi yun masama.

Ang tao ay may moral kung kanyang pinipili ang maging mabuti o ang maging masama. Sabi ko nga sa bandang unahan, ang isang kilos ay mabuti kung ito ay nakakapagbigay ng ligaya sa iyo o sa ibang tao at kapag masama naman kung ito ay nagbibigay ng dusa sa iyo o sa kapwa. Silang apat pinili nila ang mga desisyon na yun kahit ang tingin ng mga tao ay mali, basta wala silang natatapakang iba at nagiging maligawa sila, pinupush lang nila.

Pero napatunayan nila na sa buhay, ang pag-aaral ang nag-iisang  mabuti para sa kanilang lahat. May Moral parin dahil nakapag-aral sila. Para sayo wala nang konsensya pa dahil kagustuhan nang tao ang magpaka sama. Hindi naman sa magpakasama, pero para sa kanila that’s normal.

                Parang kahit may batayan ng konsepto ng moral, hindi pa rin pare-pareho ang depinisyon nito dahil sa ibat ibang kultura at persepsyon ng indibidwal sa konsepto ng moral.

Ang mga karakter bilang

Lorna Tolentino – Joey the rebellious

Bukas sya sa lahat – okay lang na gamitn sya ng ibang tao. (Love in an open door, chos hehe) Mahilig syang magpasakop sa mga hindi naman nya lubos na kilala. Nagpapagamit ng katawan yung ang gusto nya. May pagkakataon pa nga na sya pa ang nang-aakit at talaga namang pinipilit nya. Parang ang bansang nais magpasakop, okay lang na pumunta ang mga dayuhan sakupin at mamuno. Pinapabayaan lang na samantalahin ng iba, minsan nga parang ipinagkakalandakan ng bansa na eto ang meron sa pilipinas at masyadong mapang-akit.

Gina Alajar – Kathy the singer

Capitalism –ibinebenta nya ang kanyang sarili at katawan para sa bagay na kanyang minimithi. Ang sumikat at maging magaling sa larangan ng pagkanta. Paano sya magiging sikat at magaling kung walang tutulong sa kanya, kaya naman pumapayag sya sa ganoong set-up makamit lang ang kagustuhan. Nagkakaroon ng trading para sa sariling interest. Sa business ito ay maihahambing sa pagpapaunlad ng mga produktong likha ng mga negosyante.

Sandy Andolong – Sylvia

Open minded – ang taong mabait at matalino. Sa kanilang magbabarkada, sya na ang pinaka matino. Ang sumusuporta sa kanilang magkakaibigan.  Maunawain sya ng sobra, alam nya kung paano tanggapin ang tunay na sitwasyon ng buhay. Kahit na alam kumplikado, hinarap nya ang katotohanan. Hindi man sinabi sa pelikula haharapin ang isang tulad nyang marahil umiibig sa knyang dating asawa hindi sya nagpakahina. Pinili nya yun dahil sa ginusto nya at niintindihan nya ang tunay siknag damdamin.

Anna Marin – Marites

Simbolismo ng patriarchal – si Marites ay under ng kanyang asawa. Para na syang walang boses, laging dinidiktahan at walang layang makapagdesisyon para sa sarili. Wala syang magawa sa desisyon ng lalaki. Hindi nya  makontra kahit na ayaw na nya sa mga utos at kagustuhan ng kanyang asawa. Hindi sya pinagtatrabahao, pinipigilan sya sa lahat ng gusto nya. She treated as paanakin, pero sa huli na-impose ang feminism dahil naging okay ang kanilang set-up. Naging maayos ang samahan ng dalawa. Nung sinabi ng asawa ni Marites na “miski anong gusto mo” hudyat yon na binibigyan na nya ng freedom si Marites sa kung anong gusto nya. Equality!

            

Masahista (2005)

MALABO ANG LAHAT

Ang pelikula ni Brilliante Mendoza, ito ay tungkol kay Iliac na isang masahista, pero hindi lang basta isang masahista. May extra service yon kapag nagdagdag ng bayad. Habang sabay na ipinapakita ang kasalukuyan, mula sa pag-iimbalsamo hanggang sa paglibing sa ama ni Iliac.

At first I thought present yung nagmamasahe si Iliac at ang past ay yung kwento nya sa probinsya sa Pampanga kasi medyo blur. Akala ko kaya sya nagtrabaho bilang isang masahista kasi namatay ang tatay nya at sya ang bumubuhay sa pamilya nya, but I was wrong. Ang kasalukuyan pala ay ang pangyayari sa probinya at ang nakaraan ay ang nangyayari sa masahihan.

Ang pagsabayin ang nakaraan at ang kasalukuyan sa isang pelikula ay medyo magulo para sa manonood. Pero ang mas nakapagpagulo ay ang nakita kong pagsasabay ng nakaraan at ang papunta sa kasalukuyan, so parang nakaraan lang pala lahat. Pero lets define it nalang na nakaraan at kasalukuyan. Kung hindi nito naipapakita ng maayos ang kaibahan ng kasalukuyan at nakaraan mahihirapan ang mga manonood na intindihin ang kwento. At ang pagsubok doon ay kung paano maipaparating ang mensang nais ipahiwatig ng pelikula kung naguguluhan ang mga manonood.

Dalawang panahon sa iisang pagkakataon. Naging maayus para sa ‘kin ang transition, at obvious ang dimension ng dalawang panahon. Malinaw ang nakaraan at malabo ang sa kasalukuyan.

Bakit malinaw ang nakaraan? Marahil sa buhay nya malinaw na wala na syang ibang nakikitang paraan upang kumita ng pera kundi maging isang callboy. Malinaw na ito ang buhay na pinasok nya at hindi na nya matatakasan pa kahit namatayan pa sya ng ama. Kakulangan sa matinong trabaho sa bansa, kaya napili ni Iliac na mag-callboy. Pati ang magalaw na kuha ng camera sa ilang eksena hindi stable. Magulong buhay ang kanyang kinakaharap. Ina na iniwan ng ama at sumama sa isang hostes, at kung ano-ano pang mga issues.

Bakit malabo ang kasalukuyan? Marahil ipinapakita dito na ang buhay ni Iliac ay malabo, magulo at puno hinagpis. Ang pagiging callboy nya, ang pag-iwan sa kanila ng ama at ang pagkamatay nito, at matinding emotional issues na bumabalot sa kanya. Lahat ng tao may probema, dipende na nga lang sa degree o level ng paghihirap.

Ang libro ni Marina Hidalgo ang naging susi sa pintuan ng nakaraan at kasalukuyan, ang nagdugtong sa lahat ng eksena o sa buong kwento. Ang buhay nyang parang kwento sa isang libro o pocket book. Kumpleto sa elemto ng isang kwento, may climax at pababang aksyon. Tapos punong-puno ng pagsubok, straggles in life na dapat solusyunan, may puot na bumabalot at sya’y may madilim na buhay. Kapansin-pansin ay ang mga tyinelas, sapatos, paghuhugas ng paa, nakatapak ng paa, mga sukat ng paa sa papel. Sumisimbolo sa mga paglalakbay ni Iliac bilang isang masahista at bilang isang anak, ang paglalakbay nya nakaraan at ang paglalakbay sa kasalukuyan at sa hinaharap.

___________________________________________________

THE LGBT COMMUNITY

Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender

Sa bansang PIlipinas, laging hirap matanggap sa lipunan ang mga tomboy, bakla, paminta at ang trans*gender. Hanggang ngayon hirap parin silang magpakita ng kanilang tunay na katauhan, dahil sa lipunang pikit sa katotohanang may mga taong lubos na iba sa karaniwang babae at lalaki. Ang pagtanggap sa mga taong iba ang preference ay makakabuti. Lahat ng tao ay nilikha ng Diyos na iisa. Dapat magmahalan kahit na magkakaiba ng paniniwala sa buhay. Walang dapat ipagsawalang bahala, walang dapat iichapwera at walang dapat binabaliwala. Dahil ang bawat isa ay unique and special made by God.

Yung mga baklang hindi matanggap ng kanilang mga magulang specially their father, itinatakwil minsan sila dahil sa kanilang preference. May mga ilan pa ngang binubugbo ng kanilang ama dahil sa kanilang sexual orientation. Imbis na sila ang unang tumanggap sa anak, kapamilya pa mismo ang nagtatakwil at nagpapahirap sa kanila. Kasi sa buhay ng isang LGBT hindi nawawala ang tukso, mga pangmamata, pang-aasar at panglalait. Imbis na pamilya ang magtatanggol mula sa kaaway, sa mga nang-aapi at nanglalait sila pa ang nagpapahirap.

Minsan nga biktima pa sila ng karahasan, maraming mga bakla ang napapatay. Gusto lang naman nila ng pagmamahal kaya sila ganon, pero sila ang napaparusahan, naghihirap at nagdudusa. Tapos nakakaranas din sila ng discrimination. Ang hirap maging part LGBT kaya nga yung iba mas ginugusto na lang ang manahimik, at saloobin agn kanilang tunay na nararamdaman at pagkatao.

Kung pagninilayang mabuti, maraming issues ang involved pag usapang sexuality. At maraming mga bagay ang dapat isa alang-alang pagdating sa ganitong usapin. At saka hindi naman lahat ng LGBT negative ang dulot, may mabubuti rin naman silang nadudulot sa lipunan. Marami kayang successful na mga bakla. Napapatunayan nila na hindi hadlang ang sexualidad ng isang tao upang magpakatao at umangat sa lipunang ginagalawan.

In the first place hindi naman nila kasalanan ang maging ganoon. Hindi rin biro ang pinagdadaanan nila madalas silang hindi natatrato ng tama. Ang kailangan nila ay ang pantay na pagtingin mula sa pamilya at kapwa, sa lipunang ito dapat pantay-pantay. Acceptance is the key to everything.