Karnal (1983)

Ano nga ba?

Ang KARNAL. Ito ay tungkol sa babaeng nagngangalang Puring na sumama sa kanyang asawa na bumalik sa baryo ng Mulawin kung saan lumaki ang lalaki na si Narcing. Ito ay isang pagsasalaysay ni Charito Solis ng kwento ng kanyang mga kamag-anak. Ang tagapagsalaysay ay anak ni Doray na kapatid ni Narcing.

            Ang kwento ng buhay ni Puring ay masalimuot, wala na syang mga magulang. Ulila nang lubos. Pero patuloy syang lumalaban at tumatayo sa sariling paa upang mabuhay. Gusto magkaroon ng buhay na nais nya, at makamtan ang pagmamahal na ninanais na madama noon pa man. Kaya naman ng nakilala nya si Narcing, nagpakasal sya rito at sumama sa probinsya. Hindi nya inaasahang tila isang masamang panaginip ang kanyang natagpuan sa baryo ng Mulawin.

Sino ba sila?

Si Goryo ang sumasalamin sa isang tunay na Pilipino. Nagtataglay ng mga katangiang tunay na pang mga Pilipino. Sya ay masunurin, matulungin, mabait, masipag, maunawain, mapag-alaga, at marami pang iba. Pero kapansin-kansin ang pagiging adaptable at flexible nya. Isa ring ulila, iniwan at inabandona dahil sa kapansanan. Parang syang Pilipino na nagtatatrabaho sa abroad, ang mga OFW natin. Nagsisikap at pinaglilikuran ang mga taong di nila lubos na kakilala. Kahit na nakararanas ng mga pang-aapi ay hindi kalian man sumuko sa pagtatrabaho upang kumita ng pera. Cosmopolitan ang mga Pilipino, kahit saang sulok man ng mundo ay hindi mawawala. Andun sila sa lugar kung saan marahil hindi nila gusto, andun sila dahil wala lang silang mapagpipilian. Ang mga OFW ay nagsasakripisyo, may ibat ibang kwento ng pagpapahirap, pang-aabuso, pagmamaltrato, at diskriminasyon pero wala silang imik sa hirap na dinadanas, ginagawa nila yun upang mabuhay at upang makabuhay ng pamilya.

Puring, sa pagnanais na makakita at makahanap ng pamilyang magmamahal sa kanya sapagkat sya ay ulila na. Natagpuan nya si Narcing nagpakasal sya rito at dinala sya sa Mulawin. Nakahanap sya ng tao o bagong pamilyang makakasama sa buhay. Sa kanyang natagpuan, ibang pamilya ang kanyang nakita.

Matinding paghihigpit ang kanyang dinanas, isa syang representante ng babaeng gusting kumawala at lumaya sa paghihigpit at pananakal na kanyang dinadanas. May pagka-feminism, ang pelikula. Nakasanayang ugali ng mga Pilipinong na ang mga kababaihan ay nasa bahay lamang at gumagawa ng mga gawaing bahay. Gustong basagin ang nakaugaliang kinasanayan. Ang mga babae ay hindi lamang pangtahanan, hindi lang puro luto, linis, laba ang kanyang gawin. Mayroon din ang mga kababaihang kakayahang maihahanay sa mga kalalakihan. Hindi dapat basta inaanakan, na para bang yunlang ang silbi. Hindi na pinag-aaral, dahil mag-aasawa lang naman sa hinaharap. Ang pantay na pagtingin at karapatan para sa lahat ang dapat pairalin. Kagaya ng ngalan ng  lugar kung saan sila naroroon, ang Mulawin. Hindi bat ang ibon ay isang hayop na dapat may kalayaang lumipad, pumunta kung saan mang lugar nito naising pumunta? Nais lumaya sa pamumuhay. Ang babae at lalake ay may karapatang maging pantay.

Gusting, ang sumusimbolo ng mapang abusong ruler, nasa kanya ang authority. Hawak nya sa leeg ang mga taong kanyang pinamumunuan. Puru mando, puru yabang, lahat ng maisipang gawin gagawin. Kinatatakutan dahil sa kapangyarihang mayroon sya.

“Nung bata pa ako, marinig ko lang na tumikim ang itay sa labas ng kwarto ay nanginginig na ako”-Doray

Ganoon nya katakutan ang amang si Gusting. Dictatorship ang sumasalamin sa kanya. Sya ang nag-iisang may hawak ng kapangyarihan, sya ang kumokontrol sa buong lugar na sinasakupan. Kung sino man ang sumuway, malamang may karampatang parusa, kapag hindi nagustuhan ang asta, malamang may kaparusahan ding katapat. Walang sino man ang pweding kumontra. Walang magagawa ang mga mamamayan kundi ang ang maging sunod-sunuran sa diktador.

Narcing, isang anak na rebelde. Noon pa man ay labis na ang kanyang panunuligsa sa ama. Pero wala syang magawa dahil by the end of the day, magreklamo man sya o maging rebelde, aasa at aasa parin sya sa kanyang ama. Wala syang magagawa kundi ang bumalik sa kanya. Parang isang lipunan nais tuligsain ang pamumunong nararanasan. Dahil hindi maganda, hindi nakakabuti kaya naisipang magrebelde. Pero dahil sa ang bayang iyon ay pinamumunuan ng makapangyariahan, wala silang magagawa kundi ang sumunod, isa parin silang follower.

Anak ni Puring, sa mundong ibabaw pagmamahal ang pinapairal. Kaya naman kahit na nahirapan ay pilini ni Puring na patayin ang sariling anak, upang hindi matukso sa hinaharap. Sa mundong ito, ang kakaiba ang lubos na napagtutuunan ng pansin. Ang mga taong kakaiba ay kinaiilagan at tampulan ng tukso. Kapag may kakaiba sayo, bully agad ang abot mo, katatakutan ka, kaonti lang ang magmamahl at magmamalasakit sayo.

Dito sa mundo, kapag may itchura ka, nakakangat ka, iba ang trato sayo, ikaw ang madalas na bida, nagiging sikat ka, at ang atensyong hindi mo naman nais ay napapasayo. Yung mga taong magaganda o gwapo, hindi na sila madalas mag-effort sa mga bagay na gusto nila. Nakukuha nila ito ng ganun na lang kabilis. Parang itchura lang ang nagiging batayan upang mas makalamang ka sa kapwa. Pag may itchura advantage agad, ang pantay na pagtingin sa tao ay nawawala. Paano naman yung mga taong hindi kagandahan, kapag panget parang ang nangyayari less ang karapatang sumikat, dapat matalino ka muna bago mo maisagawa ang kagustuhan, dapat ikaw mismo ang gumawa at maging madiskarte sa buhay para umasenso. Kapag maganda o gwapo pasok agad sa trabaho, yung mga hindi naman kagandahan madalas ma-reject. Iba talagang treatment ang nakukuha ng mga taong pinagpala. Nagiging physical na anyo na lamang ang nagiging batayan ng lipunan sa sapat na karapanan. Kapag maganda o gwapo greater, at kapag panget less, pantay na pagtingin at pagtrato ang mas makakabuti para sa lahat.

Don’t judge, iniisip ng iba kapag may kapansanan ay hindi na kayang gawin ang kayang gawin ng normal na tao. Hindi rin naman din kasalanan ng tao kung bakit sila nagkaganoon. Kayo nga mismo ayaw nyo sa sarili nyo na makaranas ng diskriminasyon hindi ba. Hindi sa lahat ng pagkakataon masasalamin ang kalooban ng tao sa panglabas lamang nitong anyo.

******************************

Ang mga magulang ang humuhubog at nagsisilbing gabay sa mga anak. Sila ang namumuno sa loob ng tahanan lalo na ang ilaw ng tahanan. Sinasabing sila ang lubos na nakakaalam ng makabubui para sa anak. Na walang ginusto ang magulang na makasasama sa kanilang mga anak. Pero napansin ko lang hindi purkit sya ang magulang sila na ang dapat masunod. Paano kung mali na, wala na sa tama, maling pamamalakad na sa tahanan ang nagnyayari, paling pagpapayo. Ang magulang ang bumubuhay sa anak pero ang mga anak, habang lumalaki ay may saring plano at pangarap sa buhay. Hinid kayang diktahan ng magulang ang kagustuhan ng mga anak. Mas maganda kung suporthana ang ank sa kagutuhan upang hinid magkaroon ng hidwaan sa pagitan. Ang anak nasasakal din, napapansin akung mali na a bang ang pagpapalaki at pagpapalakad ng gmagulang sa tahanan nila. Hindi lahat ng magulang alam ang nakabubuti para sa anak. Maiging pagbigyan ang mga anak sa nais. Uoang hindi magrebelde. Subay bayan lamg sila ng tama.

Pag-titiwala ang susi sa magandang relasyon. Wag pangunahan ng hinala. At wag maniwala sa mga sabi-sabi o mga haka-haka. Maling desiyon ang magselos ng hindi mo alam ang totoo. Hindi makakabuti ang paghihinala, makakasira yan ng relasyon dapat paniwalaan ang bawat isa. Ang magbubuklod sa dalawang taong tunay na nag-iibigan ay ang pagtitiwala.

Napansin ko lang ang mga eksena, karaniwan madilim, hindi kaya ang buong kwento ay binabalot na kadiliman, pinamumunuan ng tunay na dimonyo. Ang tunay na dimonyo ay si Gusting ang lahat ng kaitiman ng puso ang namamayani sa kanya. Kaya ang anak nya na si Narcing, nalahian may pagkasa dimonyo na rin. Tama ba namang maltratuhin at saktan ang babae. Kahit na ang babae ay may nagawa mang kasalan, hindi parin sapat na dahilan upang saktan.  Kaya naman nang nagsilang si Puring ng sanglo, isang mala dimonyong bata ang kanyang isinilang. Ang tanong, magpapatuloy pa ba ang kasamaan? Hindi na dahil nagapi na ng  kabutihan ang kasamaan. Pinatay na ni puring ang sibol upang hindi na lumawak o lumaki ang kanilang lahi.

[Hindi ko na naman alam kung anong pinagsusulat ko]